چون درد مفاصل تو باشد از خون | خون كن بطريق فصد از تن بيرون | |
در خلطه دكر باعث اين عارضه شد | مى جوى ز بهر ثقيه غاريقون | |
منبع: طب يوسفى (جامع الفوائد)، ص: 104
عبور كند تفاله ها و پسمانده ى غذا (مازاد غذاهاى مصرف شده) در رودهى بزرگ را يبوست گويند. در حالت طبيعى 80% حجم محتويات رودهى بزرگ را پسمانده هاى غذا تشكيل مىدهند. اگر ماندن اين مقدار پسمانده به دليل از دست دادن آب خود، 24 تا 36 ساعت طول بكشد به يبوست منجر مىشود. يبوست در اثر عوامل گوناگونى عارض مىشود.
مانند اعتياد به مواد مخدر، مشكلات عصبى، اضطرابهاى روحى، نقص روده ى بزرگ و ... که از علل دیگر اکثر در ها و مشکلات مفاصل در بدن نیز میباشند (يبوست شايعترين بيمارى دنياى صنعتى و يكى از نتايج نادرست جوامع غربى است. تقريبا 90% جمعيت در كشورهاى غربى به آن دچار مىشوند. يبوست عارضه اى است كه از هر 2 زن و يا هر 5 نفر مرد 1 نفر به آن مبتلا هستند).
به بيان ديگر فعاليت روده ها بهطور مرتب و دفع منظم تفالههاى باقيمانده ى غذا عملى منطقى و درست است؛ زيرا ما غذايى را كه روزانه مصرف و در طول روز آن را هضم مىكنيم، بايد بتوانيم پس مانده ى آن را روزانه دفع كنيم. كولون انسان مانند يك تانك ذخيره از فولاد ضد رنگ نيست بلكه بخش زنده اى از بدن است كه دايما مقدارى مايعات و مواد شيميايى قوى را از مدفوع به خود جذب مىكند. هر قدر مدفوع در راست روده بيشتر باقى بماند و متعفن شود احتمال ابتلا به بيمارىهاى مهلك بيشتر مىشود. بيمارىهايى مانند سرطان، افزايش كلسترول خون و …
زياد ماندن و سخت شدن پسمانده ى گوارش در كولون باعث مىشود كه مواد شيميايى خطرناك مدفوع بيش از اندازه و براى مدت طولانى در تماس نزديك با ديوارهى روده قرار گيرد كه باعث پيدايش انواع بيمارىها مىشود و اكنون به برخى از آنها اشاره مىكنيم.
تاكنون مشخص شده كه حدود 300 تا 400 نوع ميكروب هنگام دفع مدفوع از بدن خارج مىشوند. اينها غالبا بىآزار و بعضا مفيد هستند؛ زيرا باعث ساختن مقدارى از ويتامينهاى مورد نياز بدن مىشوند. نكته مهمى كه وجود دارد اين است كه وجود مدفوع در روده ى بزرگ به مدت طولانى به ميكروبها اين فرصت را مىدهد كه به تجزيه مواد موجود در آن بپردازند و از جمله چيزهايى كه در اين عمل به وجود مىآيد مقدارى ماده ى سمى و بدبو است.
اين مواد سمى از طريق خون جذب بدن مىشوند و به ساير اعضاى بدن مىرسند بهطورىكه باعث مسموميت تدريجى مىشوند. به علاوه وجود مدفوع در قسمت كولون لنگى يعنى انتهاى روده ى بزرگ، سبب تحريك اعصاب اين محل و در نتيجه ايجاد سردرد، رنگ پريدگى، بىحالى، خستگى و عوارضى از اين قبيل مىشود. مسموميت تدريجى و تحريكات عصبى، يبوست را زمينهساز بيمارىهاى مختلف مانند: سرطان معده، رحم، سينه، سرطان رودهى بزرگ و مجارى ادرار، آپانديسيت، ورم پستان، التهاب لوزالمعده، دردهاى عصبى، خستگى، ضعف اعمال طبيعى بدن، ضعف قواى روحى و فكرى، سوءهاضمه، بوى بد دهان، كمكارى كبد، شقاق مقعد، پرولاپس ركتوم (بيرون زدن راست روده)، تپش قلب، درد مفاصل، تلخى دهان، بىحوصلگى، عصبانيت، ايجاد سنگهاى اگزالاته در كليه، التهاب ديور تيكول، انواع بواسيرهاى (داخلى و حاشيهاى و خارجى)، سرطان كولون و … واريس رگها، زبان باردار، حالت تهوع، گاز شكم، بىخوابى، گرايش به تنبلى، به سختى از خواب بيدار شدن، سرمازدگى، التهاب و پيرى زودرس، زخم ايجاد شده از مدفوعى، ايجاد تغييرات بافتى در كولون، كوليت ايسكميك (التهاب كولون به علت اختلال در جريان خون) و لولوس (پيچخوردگى) كولون، سوراخ شدن كولون، عدم كنترل مدفوع، احساس ادرار داشتن، اختلال قلبى، مغزى و عروقى (مثل سنكوپ، آريتمىها و درد قلبى) مىشود.
كسانى كه مبتلا به يبوست مىباشند هميشه كسل هستند و به كار كردن علاقمند نيستند. دايما خميازه مىكشند و چرت مىزنند و بدبين هستند و به كاينات بد مىگويند، سرشان اغلب درد مىگيرد و به زندگى علاقه ندارند.
از نظر پزشكى يبوست باعث اختلال در دفع مدفوع و دفعات آن مىشود كه غالبا با ناراحتى خفيف يا دفع ناقص همراه است.دلیل اصلی اکثر درد ها در مفاصل نیز میباشد
به تعويق افتادن اجابت مزاج، مصرف داروها، سوء مصرف داروهاى ملين، بىآبى، هيجانات، بىتحركى، رژيم غذايى و تغيير عادت ورزشى. بعضى از اشخاص به خاطر تعويق افتادن اجابت مزاج فكر مىكنند دچار يبوست شدهاند.
يكى از علتهاى شايع در يبوست نبودن فيبر در رژيم غذايى است.
از عمده ترين آثار فيبر غذايى جذب آب و انتقال آن به روده بزرگ است كه باعث نرم شدن و افزايش حجم مدفوع مىشود. رژيم غذايى حاوى غلات تصفيه شده، پروتئين، چربىها و غذاهاى عمل آورده شده، حجم مدفوع را كم و خشكى ايجاد مىكند و دفع آن با مشكل همراه خواهد شد.
يبوست مىتواند ناشى از عوارض جانبى بعضى از داروها نيز باشد، داروهاى ضد افسردگى (داروهاى آنتىكلنيرژيك كه بيماران پاركينسون از آن استفاده مىكنند) داروهاى مخدر، مسكنها، كدئين، و آنتىاسيدهاى غير قابل جذب كه حاوى هيدروكسيد آلومينيوم يا كربنات كلسيم هستند يا بسيارى از داروهايى كه براى كاهش فشار خون مصرف مىشوند.
استفاده بىرويه از داروهاى ملين نيز باعث تنبلى روده ى بزرگ مىشود و به اين ترتيب مشكل تشديد مىگردد. گاهى در اثر ثقالت غذا و كم ترشّحى كبد و يا ضعيف بودن دستگاه گوارش معده سنگين شده و مزاج به يبوست حاد يا مزمن مبتلا مىگردد. در اين هنگام انسان بىحال، كسل و گاهى دچار خميازه، دهان درد، بدمزگى دهان، سنگينى چشم و كم اشتهايى مىگردد.